wtorek, 6 marca 2012

Jadwiga Smosarska



 Filmy moje muszą dotrzeć do najodleglejszych zakątków Polski, by tam wzruszać skromne, ubogie dziewczęta – ludzi pracy.
                              Jadwiga Smosarska po premierze Grzesznej miłości

Wszystko zaczęło się od Cyganerii- wieczór spędzony z rodzicami w operze utwierdził Jadwigę Smosarską w tym, że jej marzenie o scenie musi się ziścić, że całe życie o tym marzyła, o byciu na scenie, tworzeniu. Nie myślała o sławie, ale o tym, by tam być...
*
   Bardzo ważnym etapem w karierze Smosarskiej, była jedna z pierwszych ról melodramatycznych w filmie Tajemnica przystanku tramwajowego 1922-film niemy.
 Kazia pozwala się uwieść starzejącemu się hrabiemu, który po pewnym czasie ją porzuca. Dziewczyna w rozpaczy rzuca się pod tramwaj a później jako duch ukazuje się uwodzicielowi, by dokonać aktu zemsty...

   Role dramatyczne przeważały w jej karierze, w swoich filmach stała przed wyborem, coraz innej samobójczej śmierci. W tajemnicy tramwaju rzuca się pod tramwaj, w Niewolnicy miłości topi się, w O  czym się nie mówi wyskakuje przez okno. Lekko nie miała, że tak powiem, bo z pewnością role melodramatyczne, to role trudne i "szarpiące" psychikę- by dobrze zagrać trzeba się wczuć w rolę ibyć tą osobą...
  Po byciu -przez chwilę szczęśliwą, ale w większości nieszczęśliwą i upokarzaną - Stefcią Rudecką, zaczęto ją nazywać Królową Ekranów. Była u szczytu sławy.
   Można powiedzieć, że miała szczęście, że zaproponowano jej właśnie takie role. Na samym początku kariery grała także w filmach patriotycznych, na które ludzie również reagowali entuzjastycznie, z wiadomych dla wszystkich Polaków powodów- Odzyskanie niepodległości po 123 latach niewoli.

Pierwszym filmem, w którym publiczność mogła usłyszeć jej głos, był patriotyczny Na Sybir Henryka Szaro z 1930 roku. Film ten na początku był niemy, ale go udźwiękowiono. Kino dźwiękowe przyniosło jej jeszcze większą popularność.
*
 "Nasza młoda i dziarska Jadzia Smosarska odgrywała naszość. Wiadomo było, że jest pozytywna i życzliwa światu i ludziom, i że mężczyzna, który się w niej zakocha i  z nią ożeni, będzie miał szansę na stały związek i spokojne życie. Było w niej takie niezwykłe ciepło, które emanowało z niej z ekranu do publiczności, odbierały to zarówno kobiety jak i mężczyźni.

  Pisze się, że była aseksualna- coś w tym było. Ale jeszcze proszę zwrócić uwagę, czy dziewczęta spod słomianej strzechy albo z dworków szlacheckich mogły być zmysłowe i seksualne? Za żadne skarby. Cz matka Polka jest zmysłowa? Za żadne skarby. To muszą być bardzo kobiece, bardzo czułe, bardzo delikatne opiekuńcze damy, ale ... aseksualne "
                                                                           prof. Grażyna Stachówna

Mówiono, że  Smosarska grała nazbyt teatralnie, ale wtedy po prostu panował taki styl gry i inni też grali podobnie. Jeżeli patrzeć na to z tej perspektywy, to wypada stwierdzić, ze było to całkiem dobre aktorstwo.
Zdecydowała się wraz z mężem na wyjazd do Ameryki, ponieważ bała się wojny. Nie mieli tam co prawda żadnych kontaktów, język znali słabo, więc tak jakby musieli zacząć żyć od nowa. Smosarska przyzwyczajona do luksusu, uwielbienia i sławy, nagle stała się jedną z tysięcy emigrantów z Europy. Początki były dla nich niezwykle trudne i biedne, jednak mimo to starała się pomagać aktorom, którzy zostali w kraju i tym rozsianym po świecie. Zbierała datki od innych- pozostały niezwykłe dokumenty świadczące o jej poświęceniu w tym względzie. Również wspomagała Hankę Ordonównę mieszkającą wtedy w Bombayu, i bardzo już wtedy chorą.

Przyjazd do Warszawy po 19 latach na emigracji:
Nie zdążyłam Warszawy jeszcze właściwie zobaczyć, ale na razie jedyną ulicą którą poznałam, są Aleje Ujazdowskie, nawet Nowy Świat stał się inny mimo cukierni Biklego, dokąd zresztą muszę się wybrać na niezapomniane pączki. Spotkanie z Polską po latach jest bardzo trudne, tak wiele się przecież zmieniło. Warszawa jest teraz inna, piękniejsza być może od tamtej którą  pamiętam, ale najchętniej chodzę wąskimi uliczkami Starego Miasta, Krakowskim Przedmieściem, alejami. Są one takie jak dawniej... "

 Po tej pierwszej wizycie wielokrotnie odwiedzała Polskę, ale na stałe powróciła do kraju w 1970 roku, na rok przed śmiercią.

***
Wpis powstał na podstawie filmu dokumentalnego Nataszy Ziółkowskiej-Kurczuk "Jadwiga Smosarska" (2008). Pretekstem do realizacji filmu był fakt wydania przez profesor Małgorzatę Hendrykowską książki o aktorce. Scenariusz filmu oparty jest na książce i powstał przy współpracy z panią profesor.

     Film naprawdę ciekawy, bo wprowadza nas w osobiste, nieznane dotąd szczegóły życia aktorki. Można zobaczyć suknie, buty w których kiedyś chodziła, szminkę którą malowała usta. Niesamowite uczucie.

 ciekawostki:
 - W gorzkiej czekoladzie Jedyna, lub nadziewanej czekoladzie Kinowej, były zdjęcia gwiazd ekranu, na których odwrocie była krótka notka o gwieździe oraz reklama producenta czekolady.
- Przedszkole nr 28 na ulicy Naruszewicza w Warszawie,  to dawny dom Smosarskiej.  Smosarska  sama naszkicowała dla architekta projekt domu i rozplanowanie wnętrz, kierując się  własną fantazją.
Wraz z mężem opuściła dom w 1939 roku. W czasie wojny, aż do Powstania Warszawskiego, uczyły się tu dzieci ze Szkoły Podstawowej.
Podczas Powstania znalazł tu doskonałe pomieszczenie szpital polowy: w dawnej garderobie aktorki urządzono salę operacyjną, obszerny hall dał schronienie prawie setce rannych żołnierzy z batalionu "Bałtyk". Wydzielono też osobny pokój dla jeńców niemieckich. Przez kilka dni dogorywał tu major Luftwaffe -pilot jedynego samolotu niemieckiego, strąconego podczas Powstania nad Mokotowem.
Po kapitulacji, dom zajęli Kałmucy z oddziałów RONA. Sypiali pod perskimi dywanami pani Smosarskiej, przed wyjazdem zaś pocięli je na owijacze.
W roku 1945 była to splądrowana doszczętnie rudera, pozbawiona dachu, boazerii, drewnianych ścianek, które porąbano na opał. Przebąkiwano, że właścicielka zamierza, wrócić do Polski i reprywatyzować swój dom, nikt więc nie kwapił się do inwestycji. Wreszcie nadszedł z Ameryki list- pani Jadwiga zgadzała się na przekazanie budynku jakiejś instytucji o charakterze społecznym. Można już było remontować i porządkować zaniedbany, wydeptany ogród, niegdyś jeden z najpiękniejszych w okolicy...
- Filmoteka Narodowa jest w posiadaniu unikatowych zdjęć z różnych filmów, również takich które się nie zachowały i te zdjęcia pozostały jedynym świadectwem tych filmów.
-Jako kuracjuszka Uzdrowiska Nałęczów, gdy pojawili się tam dziennikarze nie zgodziła się na zrobienie sobie zdjęcia. Chciała ,żeby ją ludzie pamiętali taką, jaka była przed wojną....
-Fani pani Jadwigi mogą kupić  w antykwariacie stare pocztówki z nią z lat 30-tych kliknij

4 komentarze:

  1. Smosarska to moja ulubiona aktorka i osobowość tamtych czasów :-)
    I uwielbiam słuchać Hendrykowskiej, gdy mówi o filmach. Z tego co pamiętam, to jej mąż wydał ostatnio książkę z cytatami z polskich filmów - tak piszę, bo wydaje mi się, że chyba lubisz cytaty :-)

    OdpowiedzUsuń
  2. Dobry wpis, lubię ją jako aktorkę występującą w tamtym okresie.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dziękuję, ja oczywiście też lubię ją. Bez tego nie byłoby tego wpisu :)

      Usuń

LinkWithin