"Jestem wyznawcą idei takiego teatru, który byłby jednocześnie czynnikiem wychowawczym, ale nic nie traciłby na swojej wartości widowiskowo-scenicznej...
Teatr powinien być dostępny dla najszerszych mas." Stefan Jaracz
Stefan Jaracz specjalizował się w tworzeniu postaci "z ludu". Najprostszymi środkami opartymi na naturalistycznej metodzie mistrza Kazimierza Kamińskiego ukazywał złożoną psychikę człowieka.
Stefan Jaracz grał w filmie, o którym wczoraj pisałam- Panu Tadeuszu 1928. Wcielił się tam w postać Napoleona...
*
Po wybuchu pierwszej wojny światowej władze carskie ewakuowały Jaracza -jako obywatela austriackiego- w głąb Rosji. Współpracował w Kijowie z Juliuszem Osterwą. Przyjaźnił się z nim od wczesnej młodości. Po wojnie powrócił do Warszawy już jako wybitny aktor i indywidualność artystyczna.
Występował w Teatrze Polskim od 1921 roku związany był z Redutą Osterwy, później występował w warszawskim Teatrze Narodowym oraz gościnnie w Łodzi i Poznaniu. Pracował wspólnie z Osterwą w teatrach Krakowa i Poznania. Współpraca Osterwy z Jaraczem nieraz okazywała się dla tego pierwszego kłopotliwa, ze względu na chorobę alkoholową, do której Stefan z żalem przyznał się w ostatnich pismach z lat czterdziestych.
Przez dwa lata (1928-1930) podróżował po kraju z gościnnymi występami. Dzięki zgromadzonym w ten sposób pieniądzom mógł założyć własny teatr z własnymi aktorami. Teatr mieścił się w sali Ateneum, od której później wziął nazwę -obecnie Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza. Sceną tą kierował od 1930 roku do wybuchu wojny- z krótką przerwą. Postępowy, niewątpliwie zespół aktorski o radykalnych tendencjach osiągnął wysoki poziom artystyczny, sam Jaracz stworzył niezapomniane kreacje. Dano 50 premier i pięciokrotnie objeżdżano z przedstawieniami całą Polskę. Stefan Jaracz dał się poznać nie tylko jako aktor teatralny, który wykreował około 300 ról lecz również jako aktor filmowy, który w latach 1912-1936 nakręcił 26 filmów. Zainicjował także powstanie "teatru radiowego".
Druga wojna światowa przerwała niezwykłą twórczość Stefana Jaracza. Po wydaniu, przez polskie podziemie, wyroku na Igo Symie, 1 kwietnia 1941 roku został aresztowany przez gestapo i w charakterze zakładnika wywieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Po sześciu tygodniach został zwolniony ze względu na zły stan zdrowia. Chorował już wtedy na gruźlicę gardła oraz wystąpiła u niego częściowa utrata słuchu powstała na skutek uderzenia przez gestapowca. Do końca wojny Jaracz przebywał w sanatorium w Otwocku, gdzie uczestniczył w pracach konspiracyjnej Rady Teatralnej. W 1944 roku wyjechał do Lublina, aby tam podjąć występy sceniczne. Niestety zaawansowana choroba uniemożliwiła mu pracę artystyczną. Pisał więc w tym czasie teoretyczne artykuły dotyczące wizji i roli teatru polskiego.
Stefan Jaracz zmarł 11 sierpnia 1945 roku w Otwocku, pochowany został w Warszawie na Starych Powązkach. Przeszedł do legendy polskiej sztuki teatralnej, mimo pozornie złych warunków aktorskich -niski, krępy, o chrapliwym głosie- stał się wielkim aktorem, którego gra elektryzowała i roztaczała magiczną siłę nad uczuciami widzów.
*
Powiem, że mało jest pamiętanych i przywoływanych do pamięci gwiazd przedwojennego kina, do dnia dzisiejszego. Stefan Jaracz ma to "szczęście", że o nim pamiętają, głównie w środowisku aktorskim, ale zawsze. I co najważniejsze, jest przywoływany do pamięci, między innymi tym, że ma pomnik w Olsztynie, a na chodniku w Łodzi znajduje się "fotel Jaracza" - można usiąść koło odlanej z brązu figury słynnego aktora. Cztery teatry w Polsce są nazwane jego imieniem, w Łodzi, Olsztynie, Warszawie i w Otwocku.
ciekawostki:
- Córka Stefana Jaracza -Anna Jaraczówna- również była aktorką. Zagrała m.in. w kultowym filmie Stanisława Barei Brunet wieczorową porą 1976.
- Jego prawnuk- Mikołaj Radwan- również z powodzeniem grał w filmie. Wystąpił na przykład w serialu Tata a Marcin powiedział.
źródła: teatry.art ; wikipedia ;
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz